آیا با ابزار فرز آشنایی دارید؟
ابزارهایی که برای عملیات براده‌برداری و برش به شکل دوار عمل می‌کنند، ماشین فرز می‌گویند.
به عبارت ساده‌تر، به لوازم برقی که به قصد برش دادن، حکاکی کردن، تراش دادن و موارد این‌چنینی طراحی شده‌اند، دستگاه فرز می‌گویند.
این ابزار از پرکاربردترین و مهم‌ترین تجهیزات در زمینه فعالیت‌های صنعتی به حساب می‌آیند.
به دلیل استفاده فراوان و انجام اقدامات گوناگون، این ابزار در انواع مختلف تولید می‌شوند.
ساختار دستگاه فرز چگونه است؟
فرزها همانند دریل‌های رومیزی هستند، ولی در سه محور حرکتی دارند.
تیغ فرز قسمتی بر روی این دستگاه است که عملیات برش را انجام می‌دهد.
ساختار کلی فرز به این شکل است که از یک دیسک که حالت سابیدن دارد، برای برش اجسام، ساخته شده و به خاطر سطح زبری که این دیسک دارد، جسم مورد نظر سابیده شده و به اشکال مختلف در می‌آید.
فرز با صیقلی کردن و تراشیدن سطوحی که سختی کمی دارند اما با کیفیت هستند، طرح و شکل نهایی مورد نظر را روی فلز ترسیم می‌کنند.
کار با دستگاه فرز گرمای زیادی ایجاد می‌کند که به همین منظور از خنک‌کننده استفاده می‌شود تا مبادا خطر و مشکلی برای قطعه در حال آماده‌سازی و یا خود دستگاه بوجود نیاید.
انواع دستگاه فرز و کارایی آنها:
مینی فرز:
این دستگاه‌ها ابعاد کوچکتری نسبت به فرز داشته و برای برش اجسامی مانند سنگ و گچ و فلز و پلاستیک در صنایع مختلف یا مصارف خانگی استفاده می‌شوند.
در رنگ برداری و تیزکردن تیغه‌های دیگر هم می‌توان از مینی فرز استفاده کرد.
مینی فرزها در مقابل فرزهای بزرگ، وزن کمتری داشته و قابل حمل و نقل هستند، اما مسلما قدرت و کارایی فرزهای بزرگ را نخواهند داشت.
مینی فرزها براساس منبع انرژی سه دسته‌اند:
- برقی
- شارژی
- بادی
برقی‌ها احتیاج به جریان برق دارند.
شارژی‌ها احتیاج به باتری قابل شارژ و بادی‌ها هم احتیاج به یک کمپرسور باد دارند.
انواع بادی در خدمات خودرو مانند تعمیر لاستیک و تیوپ و پنچری، صافکاری و نقاشی بدنه ماشین و بقیه امور مربوط به خودرو به کار می‌آیند.
هم‌چنین برخی از مینی فرزها به دسته بلند هم مشهورند که کار با این نوع مینی فرزها ثبات و راحتی بیشتری در پی خواهد داشت.
فرز سنگ رومیزی:
این دستگاه‌ها پایه ثابت دارند و دو دیسک متحرک و یک موتور مرکزی.
این دو دیسک جهت سایش اجسام مورد استفاده قرار می‌گیرند.
موارد کاربرد در رفع زنگ زدگی‌ها، شکل دادن به ابزار آلات مختلف، فرزکاری فلز و سنگ و چوب و غیره میباشد.
دو دیسک بودن این دستگاه قابلیت آن را بالاتر میبرد.
فرز استوانه ایی:
این نوع فرزها بیشتر در ماشین‌آلات تراشکاری استفاده شده و در این مدل قطعه فلزی مورد نظر به حالت چرخیدن به سمت دیسک‌ها انتقال پیدا می‌کند که در نهایت شکل استوانه به خود بگیرد.
این نوع فرز در تولید انواع لوله، بلبرینگ و میله نقش دارد.
فرز سمباده:
که برای صاف و صیقلی کردن سطوح مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نوع سمباده با کمک نوار سایش خود می‌تواند سطح فلزات را صیقلی، پولیش کاری و یا سبب از بین بردن زنگ‌زدگی های آنها شود.
فرز سطحی:
مهم‌ترین کاربرد آنها در دستگاه‌های سی ان سی میباشد.
قطعه مورد نظر به گیره مخصوص متصل شده و دیسک با کمک صفحه چرخان روی سطح قطعه را طراحی می‌کند.
فرز سنگبری با آب :
این دستگاه مناسب صیقلی کردن و سایش سطح سرامیک و کاشی است که به منظور جلوگیری از شکسته شدن آنها از آب بهره می‌برند.
فرزهای آهنگری و سنگبری معمولی هم همانند این فرز عمل می‌کنند؛ ولی قطعاتی که صیقلی می‌کنند، متفاوت است.
به طور مثال، فرز آهنگری که وزن بالایی داشته و هم‌چنین سرعت کار آن هم بسیار بالاست (حدود 8500دور در دقیقه)، روی سطوح بسیار سخت برای ایجاد برش و ایجاد عمق به کار می‌رود.
فرز انگشتی:
این ابزار مهم‌ترین خصوصیتش ابعاد کوچک آن است و کاربردش برای صاف و صیقلی کردن اجسامی مانند لوله‌های فلزی است و با نیروی برق هم کار می‌کند.
خصوصیت مهم دیگر این ابزار این است که به راحتی دیسک را می‌توان تعویض کرد.
یعنی مانند مته دریل، می‌توان از انواع دیسک برای اهداف مختلف در این دستگاه بهره جست.
فرز نجاری:
این دستگاه در نجاری و کابینت‌سازی و یا معرق کاری استفاده می‌شود و می‌تواند بر روی قطعات چوبی گودی و برش ایجاد کند.
این فرزها دو نوع هستند :
- نجاری پایه ثابت که به میزی متصل است و امکان حمل و نقل ندارد.
- نجاری پایه متحرک امکان جا به جایی داشته و برش‌های عمیق‌تری را هم ایجاد می‌کند.
فرز هیوندای:
این دستگاه چون با برند هیوندای به بازار عرضه شد، با همین نام شهرت پیدا کرد.
این دستگاه دارای نوعی کنترل کننده میباشد و دارای تنظیم 6 حالته هم میباشد. هم‌چنین با سرعت‌های متفاوت قابل تنظیم است.
اور فرز:
از این ابزار هم در صنایع چوب استفاده می‌شود مثل برش دادن، سوراخکاری، تراشیدن، نصب ابزار بر لبه چوب، و اتصالات.
این دستگاه خود به سه دسته تقسیم می‌شود:
- مشتی
- پلانجر
- فیکس
فرز مینیاتوری:
در صنایع دستی و دکوری و تزئینات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع دیسک:
مهم‌ترین و اصلی‌ترین قطعه یک دستگاه فرز، دیسک آن میباشد.
با توجه به نوع کاربری، دیسک‌ها انواع مختلفی دارند. از جمله:
- اکسید آلومینیوم : کاربرد این نوع دیسک‌ها در برش قطعات چوب، میلگرد و پیچ میباشد.
- فیبر : برای رفع زنگ‌زدگی و پوسیدگی‌ها و دندانه‌های فلزات از این بشقاب می‌توان استفاده کرد.
- الماس : برای برش‌کاری انواع سنگ و بتن و کاشی.
- سیلیکونی : به منظور تیز کردن و یا تمیز کردن فلزات و از بین بردن ضایعات بندکشی‌ها.
- سیمی : برای تمیز کاری فلز و زدودن رنگ‌ها.
البته علاوه بر دیسک‌ها بعضی قطعات کاربردی دیگر هم می‌توانند بر روی فرز سوار شوند؛ از جمله : سنگ برش، ساب، سمباده، تیغه چوب بری و … .
نکات مهم و ایمنی در هنگام کار:
در هنگام کار با فرزها و یا هر نوع وسیله‌های برقی احتمال خطر و آسیب همیشه وجود داشته و خواهد داشت.
بهتر است قبل از شروع هر کاری نکات ایمنی را رعایت کرده تا دچار مشکل یا صدمه جدی نشویم.
در این میان، کار با ابزاری هم‌چون فرز هم با دقت و ایمنی بیشتری باید همراه باشد:
- قبل از شروع کار مطمئن شوید که تیغه فرز سالم میباشد.
- بستن تیغه باید توسط فردی ماهر انجام شود.
- دستگاه حتما باید دارای محافظ دیسک باشد.
- با توجه به نوع منبع انرژی مورد استفاده در فرزها، از اتصالات آنها مطمئن شوید.
مثلا در فرزهای بادی از اتصال شلنگ‌های دستگاه اطمینان پیدا کنید. - از ایجاد بار اضافه بر روی تیغه خودداری کنید که سبب شکستن آن و صدمه به شما خواهد شد.
- از سنگ ساب برای برش و برعکس آن استفاده نکنید.
- از سرعت مناسب استفاده کنید.
- بر روی صورت خود محافظ و ماسک بگذارید.
- وقتی دیسک را بر روی دستگاه قرار دادید، به مدت یک دقیقه آن را روشن و امتحان کنید.
- در حین کار، دستتان را نزدیک تیغه فرز نبرید.
- به طور مرتب دستگاه خود را مورد ارزیابی قرار دهید. بعد از 20 ساعت کار حتما آن را خاموش کنید.
- از حواس پرتی و صحبت کردن در هنگام کار با فرز جدا خودداری کنید.
- قبل از کار اطمینان حاصل کنید که دستگاه خشک باشد.
- سوراخ محل اتصال دیسک و دستگاه حتما باید متناسب با هم باشند.
- قبل از اینکه دستگاه را به برق متصل کنید، مطمئن شوید که دستگاه خاموش باشد.
- افرادی که در اطراف محل فرزکاری شما مستقر هستند، هم باید از محافظ استفاده کنند.
- قبل از استفاده بر روی سنگ، مطمئن شوید که سنگ ترک و شکستگی نداشته باشد.
- سرعت مورد استفاده شما نباید از میزان سرعتی که بر روی بدنه دستگاه ذکر شده، بیشتر شود.
نکات مهم در هنگام خرید این دستگاه:
با توجه به ابعاد مینی فرز و کاربرد آن در موارد خانگی و یا نیمه صنعتی، در هنگام خرید مینی فرز بهتر است به بعضی نکات توجه کافی داشته باشید:
ابعاد و اندازه دیسک برش:
با توجه به نوع کاری که از مینی فرز انتظار دارید، باید اندازه دیسک را متناسب با آن انتخاب کنید.
هر چه دیسک بزرگتر باشد، باید فرز قدرت بالاتری هم داشته باشد که این مسئله با هدف استفاده از مینی فرزها مغایرت دارد.
نوع منبع تغذیه:
همان‌طور که قبلا هم عنوان شد براساس نوع منبع تغذیه، مینی فرزها به دسته بادی، برقی ، شارژی تقسیم می‌شوند.
در این میان با توجه به مزایا و معایب هر کدام و هم‌چنین شرایط محیطی برای انجام فرزکاری و نوع کار مورد نظر شما می‌توانید یکی از آنها را انتخاب کنید.
- بادی: صدای کمی دارد، خرابی آنها نیز کم است؛ اما نیاز به کمپرسور و قیمت بالا از معایب آنها است.
- برقی: قیمت مناسبی دارد، هم‌چنین قدرت و کارایی بالا از مزایای این دستگاه است.
اما احتیاج به جریان برق در همه شرایط و تولید صدای بلند از معایب آنها است. - شارژی: قابلیت حمل و نقل و کم صدایی از مزایای آنها و قیمت بالا و تخلیه شارژ در مواقع احتیاج، از معایب شان.
سرعت مینی فرز:
سرعت مینی فرزها با توجه به کاری که انجام میدهند، متفاوت است.
سرعت با مدت زمان برش و کیفیت برش رابطه تنگاتنگ دارد.
اگر هدف سنگبری باشد، باید از مینی فرز با سرعت کمتر استفاده کرد.
ولی برای برش و یا تراش آهن و فلز نیاز به سرعت بالا خواهیم داشت.
البته از نوع کنترل سرعت‌دار هم که در قسمت‌های قبل عنوان شد، هم می‌توانید استفاده کنید.
قدرت:
هرچه وات دستگاه بیشتر پس قدرت و سرعت دستگاه هم بیشتر می‌شود.
به عبارتی هر چه قدرت مینی فرز بیشتر باشد، برش سریعتر و راحت‌تر صورت می‌گیرد.
SOFT START:
به معنی استارت نرم میباشد.
یعنی بعد از فشار دکمه روشن، دستگاه به تدریج و آرام آرام شروع به حرکت می‌کند.
دسته کمکی:
دسته کمکی به تسلط شما بر روی دستگاه کمک بسزایی خواهد کرد.
برخی از مینی فرزها دو دسته دارند که کار با دستگاه را بسیار آسانتر می‌کنند.
سخن آخر:
با توجه به نوع عملیات‌های مختلفی که توسط دستگاه فرز می‌توان انجام داد، انواع مدل‌ها با انواع مشخصات در بازار موجود می‌باشند.
با توجه به ساختار و ساختمان یک دستگاه فرز، و نوع کار و وظیفه‌ای که از دستگاه انتظار داریم، به خرید فرزهای بزرگ و یا مینی فرزها می‌توانیم اقدام کنیم.
در ایران و در بازار ابزارآلات برقی، برندهای مختلفی وجود دارند که با بررسی تمام جوانب و مشخصه‌های ذکر شده و هم‌چنین توجه به نظرات کاربران دیگر نسبت به آن برند و سابقه برند در کشور، می‌توانید حتی اقدام به خرید آنلاین آنها نیز کنید.
